[A-Z] Những kiến thức cơ bản về bệnh viêm gan A

Viêm gan là một bệnh lý phổ biến trên thế giới và ở Việt Nam. Hằng năm, số lượng người mắc bệnh viêm gan là rất nhiều với ba loại viêm gan chính là viêm gan A, B và C. Mặc dù tỷ lệ viêm gan A không chiếm đa số nhưng chúng chính vì vậy mà người ta thường xem nhẹ hậu quả bệnh lý viêm gan A gây nên. Việc biết về sự nguy hiểm và các triệu chứng của bệnh viêm gan A là vô cùng cần thiết giúp phòng ngừa và điều trị hiệu quả, tránh dẫn đến những biến cố nghiêm trọng về sau.

Viêm gan A là gì?

Bệnh viêm gan A do các siêu vi gây nên làm tổn thương tế bào gan và do đó sẽ làm suy giảm chứ năng gan. Các virus viêm gan A có thể lây nhiễm từ người này sang người khác qua nhiều con đường khác nhau. Sử dụng chung thức ăn với những người bị nhiễm virus viêm gan A có thể bị lây nhiễm thông qua đường tiêu hóa. Nguồn nước ô nhiễm cùng các thực phẩm nhiễm virus khi không được nấu kỹ là môi trường thuận lợi cho mầm virus viêm gan A phát triển.

Tuy nhiên, viêm gan A không gây bệnh mãn tính như viêm gan B. Thời gian kéo dài bệnh viêm gan A thường không kéo dài quá 6 tháng và thường không gây tử vong. Những trường hợp tử vong thường được ghi nhận ở những bệnh nhân suy gan cấp tính. Trong trường hợp phát hiện kịp thời, bệnh nhân viêm gan A có thể được điều trị khỏi bệnh trong vòng từ 2 đến 4 tuần. Việc phát hiện sớm và phòng tránh bệnh viêm gan A cũng có thể giúp làm giảm tỷ lệ lây truyền và mắc bệnh. Sử dụng vaccine viêm gan A có thể giúp phòng ngừa hiệu quả và an toàn.

Viêm gan A có lây không?

Việc chủ quan khi tiếp xúc với những bệnh nhân viêm gan A, đặc biệt là những người không biểu hiện triệu chứng, có thể làm tăng nguy cơ lây truyền virus viêm gan A và làm cho tỷ lệ mắc bệnh hiện nay đang có xu hướng gia tăng. Vì thế, việc hiểu rõ về con đường lây truyền của virus viêm gan A là vô cùng quan trọng giúp phòng ngừa hiệu quả bệnh viêm gan A. Khác với virus viêm gan B và C thường lây truyền qua đường máu, từ mẹ sang con và quan hệ tình dục, virus viêm gan A chủ yếu lây truyền qua đường tiêu hóa. Những thức ăn, đồ uống hay vật dụng cá nhân tiếp xúc với người bị nhiễm virus viêm gan A sẽ trở thành nguồn lây nhiễm nguy hiểm.

Ngoài ra, môi trường công cộng như bể bơi cũng là nơi có thể lây truyền virus viêm gan A. Virus viêm gan A tồn tại và phát triển tốt trong cả môi trường đất và nước. Trong bệnh phẩm, virus viêm gan A thường được tìm thấy nhiều nhất trong phân. Ngoài ra, virus viêm gan A cũng có thể tồn tại trong nước tiểu và nước bọt.

Từ nguồn thức ăn và nước uống chứa virus viêm gan A, virus sẽ theo đường tiêu hóa xâm nhập vào cơ thể, phân bố đến gan và gây nên tình trạng viêm. Thực phẩm bẩn, thực phẩm đông lạnh hoặc thực phẩm chưa nấu chín là nguồn gây nhiễm virus viêm gan A nguy hiểm. Mặc dù viêm gan A hiếm khi lây truyền qua đường máu, những trường hợp lây truyền theo con đường này thường rất nguy hiểm và khả năng gây tử vong rất cao.

Triệu chứng viêm gan A

Một số bệnh nhân viêm gan A không biểu hiện triệu chứng. Về mặt dịch tễ, người lớn có khả năng biểu hiện các triệu chứng hơn trẻ em. Triệu chứng viêm gan A thường xất hiện từ 2 đến 7 tuần sau khi nhiễm bệnh và kéo dài trong vòng 2 tháng. Tuy nhiên, một số bệnh nhân có thể kéo dài thời gian biểu hiện bệnh lên đến 6 tháng. Những triệu chứng điển hình ở những bệnh nhân viêm gan A bao gồm da hoặc mắt vàng, chán ăn, khó chịu đường tiêu hóa, đau bụng, buồn nôn, nước tiểu sẫm màu hoặc phân sáng màu, tiêu chảy, đau khớp và mệt mỏi.

Vàng da và mắt

Dấu hiệu này rất thường gặp ở những người có bệnh lý về gan và cũng là biểu hiện khá dễ thấy nhất ở những người viêm gan, trong đó có viêm gan A. Lúc bệnh khởi phát, da ở phần niêm mạc mắt chuyển sang vàng, tiếp theo cơ thể sẽ xuất hiện nhiều chỗ bị vàng, cuối cùng toàn thân khắp cơ thể chuyển sang màu vàng. Nếu màu vàng càng sậm thì chứng tỏ khả năng bệnh đang càng xấu. Nếu như xuất hiện dấu hiệu trên, bạn hãy đến ngay các cơ sở y tế, các bệnh viện để thăm khám và để có biện pháp điều trị kịp thời.

Rối loạn tiêu hóa

Cũng như các bệnh lý đường tiêu hóa khác, viêm gan A cũng gây ra những rối loạn tiêu hóa thông thường bao gồm nôn, buồn nồn, khó chịu khi ăn, ăn không ngon. Đầy hơi là triệu chứng tiêu biểu nhất khi bệnh nhân bị rối loạn tiêu hóa. Người bệnh thường có cảm giác bụng căng cứng như vừa ăn no, ậm ự, khó chịu. Bên cạnh đó, bệnh nhân còn xuất hiện dấu hiệu ợ hơi. Đau bụng là dấu hiệu thường gặp khi bị rối loạn tiêu hóa. Mức độ nghiêm trọng của bệnh có thể xuất hiện những cơn đau âm ỉ cho đến những cơn đau dữ dội, quằn quại và thường nằm ở phía bên trái vùng bụng hoặc dọc theo khung đại tràng. Nặng hơn, bệnh nhân xuất hiện hiện tượng bị tiêu chảy. Người bệnh sẽ cảm thấy rất mệt mỏi do cơ thể vừa mất rất nhiều nước đồng thời bị mất chất dinh dưỡng. Trong trường hợp này, người bệnh cần được bổ sung nước và đến cơ sở y tế để được chăm sóc và điều trị.

Các vấn đề liên quan đến đại tiện

Nước tiểu sẫm màu là một trong những dấu hiệu cho thấy chức năng gan của bệnh nhân không tốt và viêm gan A là một trong những nguyên nhân. Nước tiểu bình thường có màu vàng nhạt đến màu hổ phách đậm nhờ thành phần urochrome và phụ thuộc mức độ pha loãng hay đậm đặc của nước tiểu. Các sắc tố và các hợp chất khác nhau có trong thực phẩm hay một số loại thuốc cũng có thể thay đổi màu sắc của nước tiểu. Những trường hợp bất thường về màu nước tiểu cho thấy những dấu hiệu nguy hiểm về sức khỏe, đặc biệt là các bệnh lý về gan.

Phân là phần cuối trong chu trình tiêu hóa gồm các chất thải được loại bỏ ra khỏi cơ thể trong đó có các phân tử không thể tiêu hóa, vi khuẩn, muối và các chất khác. Mặc dù sự khác nhau về hình thù và màu sắc của phân có thể không đáng lo ngại, nhưng cũng có thể nó đang cảnh báo về một tình trạng sức khỏe hay một bệnh lý nghiêm trọng. Màu sắc của phân có thể giúp chúng ta biết được cơ thể đang bình thường hay không. Viêm gan siêu vi do virus như virus viêm gan A, B hoặc C cũng có thể dẫn đến tình trạng thay đổi màu sắc của phân. Phân có màu nhạt hoặc đất sét là một dấu hiệu người bệnh đang gặp vấn đề với việc lưu thông ở đường mật, bao gồm túi mật, gan và tuyến tụy. Những tổn thương túi mật, gan và tuyến tụy có thể do virus viêm gan A gây nên.

Đau khớp và mệt mỏi

Ngoài nguyên nhân do khớp, đau khớp có thể xảy ra do những nguyên khác bao gồm các bệnh lý nhiễm trùng với các triệu chứng điển hình như sốt phát ban, chán ăn, mệt mỏi và ớn lạnh hoặc đau nhức toàn cơ thể. Một số nhiễm trùng do vi khuẩn hay virus gây ra có thể xâm nhập vào khớp gây sưng và đau. Các nhiễm trùng do vi-rút như viêm gan, Rubella, Chikungunya, HIV… có thể gây nên tình trạng viêm và đau ở các khớp kèm theo các biểu hiện sốt cao.

Những người có nguy cơ bị viêm gan A

Hầu hết chúng ta đều có khả năng bị nhiễm viêm gan A. Đây là một bệnh dễ lây truyền với tỷ lê người nhiễm bệnh trên thế giới thuộc hàng đầu. Trong dân số, những đối tượng sau đây là những người dễ nhiễm bệnh viêm gan A:

• Những người có tiếp xúc với những bệnh nhân viêm gan A trực tiếp thông qua thức ăn, nước uống.
• Tiếp xúc gián tiếp với nguồn virus từ đồ vật, thực phẩm bẩn, nguồn nước bị ở nhiễm.
• Tiếp xúc với gián tiếp với lượng nhỏ phân của người bệnh.
• Người dân địa phương và di khách đến các quốc gia có tỷ lệ viêm gan A cao.
• Quan hệ tình dục với bệnh nhân nhiễm virus viêm gan A.
• Quan hệ tình dục đồng giới nam.
• Bệnh nhân đang sử dụng thuốc.
• Bệnh nhân rối loạn khả năng đông máu, máu khó đông.
• Bệnh nhân trên 50 tuổi và bệnh nhân suy giảm miễn dịch.
• Bệnh nhi nhiễm bệnh do tiếp xúc với môi trường dơ bẩn. Thí dụ, ba mẹ không vệ sinh sạch sẽ khi dùng tay thay tã.
• Tiếp xúc thực phẩm, nước uống bị ô nhiễm. Người có thói quen ăn thực phẩm sống.

Viêm gan A có nguy hiểm không?

Mặc dù so với viêm gan B và C, viêm gan A rất ít khi ảnh hưởng nghiêm trọng sức khỏe, nhưng đối với những người trên 50 tuổi vẫn có khả năng xảy ra các biến cố nguy hiểm. Trong tình huống xấu nhất, một số bệnh nhân có thể bị suy gân nặng và cần ghép gan.

Suy gan là tình trạng chức năng gan bị suy giảm do nhiều nguyên nhân khác nhau. Ở những bệnh nhân suy gan, gan sẽ bị hủy hoại, biến dạng không hồi phục. Hậu quả của suy gan là gan không thực hiện các chức năng quan trọng trong cơ thể. Tình trạng suy gan thường gặp ở những bệnh nhân tuổi cao, đã từng mắc bệnh khác liên quan đến gan hoặc hệ miễn dịch bị suy yếu.

Hội chứng Guillain Barre là một chứng rối loạn do một phần hệ thần kinh ngoại biên bị tấn công bởi hệ thống miễn dịch của cơ thể. Triệu chứng này bao gồm cảm giác suy yếu hoặc tê buốt ở hai chân ở nhiều mức độ khác nhau, lan truyền đến hai cánh tay và có thể toàn bộ phần trên cơ thể. Đây là một hội chứng rất hiếm, thường xuất hiện ở những bệnh nhân đã gặp phải các vấn đề về hô hấp hoặc nhiễm trùng dạ dày – ruột xảy ra sau một vài ngày đến vài tuần.

Viêm tụy là tình trạng tuyến, một tuyến tiêu hóa thức ăn đồng thời kiểm soát đường huyết, bị viêm. Tình trạng viêm tụy có thể xảy ra do nhiều nguyên nhân, trong đó nhiễm siêu vi như virus viêm gan A là một trong những lý do thúc đẩy tiến triển tình trạng viêm tụy.

Lời khuyên dành cho bạn về việc phòng ngừa và điều trị viêm gan A

Viêm gan A có thể ngăn ngừa bằng việc tiêm phòng và vệ sinh cá nhân và môi trường sạch sẽ.

Tiêm phòng vaccine

Trẻ em từ một tuổi trở lên cần tiêm phòng vaccine viêm gan A. Những người có khả năng tiếp xúc cao với virus viêm gan A hay những người đồng tính nam cùng nên được tiêm người. Bệnh nhân HIV/AIDS hay những bệnh nhân suy giảm miễn dịch, có bệnh lý khác về gan mãn tính cũng rất cần tiêm phòng vaccine. Đền hiện nay vaccine viêm gan A chưa được đưa vào danh mục các loại vaccine trong chương trình tiêm chủng mở rộng. Do đó, người lớn và trẻ em cần chủ động tiếp cận và tiêm phòng vaccine này tại các trung tâm tiêm chủng dịch vụ.

Phòng bệnh không đặc hiệu

Hiện nay, chưa có thuốc đặc trị viêm gan A. Việc sử dụng các thuốc kháng siêu vi trong điều trị viêm gan A giúp ngăn virus này phát triển, sinh sôi và ngăn cản được sự tiến triển bệnh. Tuy nhiên, sử dụng thuốc trong thời gian dài kéo theo những tác dụng không mong muốn khác ảnh hưởng đến chất lượng sống người bệnh. Do đó, việc duy trì một sức khỏe tốt góp phần phòng tránh các biến chứng nguy hiểm là vô cùng quan trọng. Trong đó, bác sĩ thường khuyên bệnh nhân bổ sung các thực phẩm chức năng giúp bảo vệ gan trong quá trình điều trị bằng thuốc và duy trì lâu dài để cải thiện tình trạng bệnh, tăng sức đề kháng và ngăn chặn nguy cơ biến chứng lâu dài do virus viêm gan A gây nên.

Lời kết

Nếu chúng ta không sớm được phát hiện và điều trị đúng cách, bệnh viêm gan A có thể gây nên nhiều hệ lụy nguy hiểm, gây suy giảm chức năng gan, dẫn tới xơ gan, ung thư gan và gây hậu quả nghiêm trọng đến sức khỏe tổng thể. Bệnh diễn ra một cách âm thầm và ít biểu hiện triệu chứng cụ thể. Bệnh viêm gan sẽ không gây tử vong nếu chúng ta điều trị kịp thời và có biện pháp phòng ngừa. Để tăng cường sức khoẻ và cải thiện chức năng gan, trong quá trình điều trị bằng thuốc, người bệnh nên bổ sung các chất hỗ trợ bảo vệ tế bào gan, các thực phẩm giàu chất kháng viêm.

Các bài viết liên quan: