Chưa phân loại
Người bị viêm gan C nên ăn gì và kiêng gì?
Mọi thứ được ăn hoặc uống vào cơ thể đều đi qua gan và được chuyển hóa thành năng lượng hoặc các chất cho phép cơ thể hoạt động bình thường. Bệnh viêm gan C không được điều trị có thể làm tổn thương gan và dẫn đến xơ gan hoặc suy giảm chức năng gan. Một khi được chẩn đoán viêm gan C, người bệnh cần phải thay đổi chế độ ăn uống của mình để ngăn tình trạng bệnh tiến triển nặng hơn và nâng cao sức khỏe tổng thể.
Bệnh viêm gan C là gì?
Viêm gan C là một bệnh nhiễm trùng gan do virus viêm gan C (Hepatitis C Virus – HCV) gây ra. Viêm gan C lây lan qua tiếp xúc với máu của người bị bệnh, nhiễm virus viêm gan C do dùng chung kim tiêm hoặc dụng cụ cá nhân có khả năng còn sót lại máu khi sử dụng.
Đối với hầu hết những người nhiễm virus viêm gan C, nó sẽ trở thành một bệnh nhiễm trùng mãn tính, lâu dài. Viêm gan C mãn tính có thể dẫn đến các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng, thậm chí đe dọa tính mạng khi diễn tiến đến xơ gan và ung thư gan.
Những đối tượng sau đây có nhiều nguy cơ mắc bệnh viêm gan C:
- Người nhiễm HIV.
- Bệnh nhân suy thận phải chạy thận nhân tạo.
- Những người trước đó được truyền máu hoặc cấy ghép nội tạng.
- Nhân viên chăm sóc sức khỏe, nhân viên y tế và người làm những công việc khác có tính chất dễ tiếp xúc với máu của người khác.
- Trẻ em sinh ra từ mẹ bị nhiễm virus viêm gan C.
Hiện không có thuốc chủng ngừa cho bệnh viêm gan C. Cách tốt nhất để phòng ngừa bệnh viêm gan C là tránh các hành vi có thể tiếp xúc với máu của người bệnh để tránh bị lây nhiễm virus gây bệnh.
Triệu chứng của bệnh viêm gan C
Những người bị viêm gan C mãn tính thường không có triệu chứng và khó phát hiện bị bệnh. Khi các triệu chứng xuất hiện, chúng thường là dấu hiệu của bệnh gan tiến triển.
Một số dấu hiệu của bệnh viêm gan C thường gặp:
- Sốt cao
- Mệt mỏi, suy nhược
- Nước tiểu sậm màu
- Đại tiện ra phân đen (do xuất huyết tiêu hóa)
- Đau bụng, đặc biệt là đau bụng vùng hạ sườn phải
- Ăn mất ngon
- Buồn nôn, nôn mửa
- Nhức mỏi, đau khớp
- Vàng da, vàng mắt
Chế độ ăn phù hợp cho người bệnh viêm gan C
Chế độ ăn uống ảnh hưởng đến người bệnh viêm gan C theo những phương diện sau:
- Điều trị bằng interferon, thuốc kháng virus: Tác dụng phụ của các thuốc này có thể bao gồm chán ăn, buồn nôn, nôn, rát miệng và đau họng.
- Xơ gan: Người bệnh viêm gan C khi tiến triển đến giai đoạn xơ gan thường chán ăn, mất sức. Người bị xơ gan thường gặp tình trạng tích tụ dịch (cổ trướng) hoặc phù nề, đòi hỏi một chế độ ăn hạn chế muối để tránh làm trầm trọng thêm tình trạng phù.
- Thừa cân, béo phì, ăn nhiều chất béo có hại có thể dẫn đến gan nhiễm mỡ. Một người vừa mắc bệnh viêm gan C, vừa gặp tình trạng dư thừa mỡ trong gan có thể nhanh tiến triển đến xơ gan.
- Uống rượu là một yếu tố quan trọng nhất có thể làm tăng tổn thương cho gan, không chỉ đối với người bệnh viêm gan mà bất kỳ bệnh lý nào tại gan đều không nên uống rượu.
- Người bị viêm gan C có nhiều nguy cơ phát triển bệnh tiểu đường. Vì thế, một chế độ ăn uống lành mạnh thậm chí còn trở nên quan trọng hơn nhằm kiểm soát lượng đường trong máu và làm giảm lượng mỡ trong cơ thể.
Đối với người bệnh viêm gan C, một chế độ ăn uống nghèo nàn, thiếu dinh dưỡng có thể dẫn đến tổn thương gan thêm. Ngược lại, chế độ ăn uống lành mạnh có thể cải thiện sức khỏe của gan và giảm nguy cơ phát triển xơ gan. Ăn uống đầy đủ giúp giữ cho hệ thống miễn dịch mạnh mẽ để chống lại bệnh tật.
Nên ăn gì khi bị viêm gan C?
Trái cây và rau củ
Một chế độ ăn uống lành mạnh và cân bằng nên bao gồm nhiều trái cây và rau củ. Những nhóm thực phẩm này có đầy đủ các vitamin và khoáng chất cần thiết giúp gan hoạt động tốt.
Trái cây và rau củ tươi là sự lựa chọn lý tưởng, nhưng người bệnh cũng có thể dùng loại đông lạnh hoặc đóng hộp. Người bệnh viêm gan C nên đặt mục tiêu dùng ít nhất 5 phần trái cây và rau mỗi ngày.
Các loại rau lá xanh có thể làm giảm các thành phần axit béo và mỡ trong gan, vì vậy chúng đặc biệt có lợi cho những người bị viêm gan C. Các ví dụ điển hình bao gồm cải xoăn, rau bina và bắp cải.
Đạm (protein)
Ăn đủ lượng protein là rất quan trọng đối với người bệnh viêm gan C. Protein giúp cung cấp năng lượng và có thể giữ cho người bệnh cảm thấy no. Thay thế một phần tinh bột bằng protein là một cách tốt để giảm nguy cơ mắc các bệnh như tiểu đường, tim mạch.
Các nguồn protein tốt bao gồm: Thịt trắng như thịt gia cầm (gà, vịt, ngan, ngỗng…), thịt từ cá; đậu nành, đậu hũ, trứng, phô mai, các loại đậu và các loại hạt…
Các sản phẩm từ sữa cũng cung cấp protein, canxi và vitamin D. Sữa ít chất béo hoặc không có chất béo (sữa tách béo) là lựa chọn tốt nhất cho những người bị viêm gan C.
Tinh bột (carbohydrat) từ ngũ cốc nguyên hạt
Ngũ cốc nguyên hạt như gạo lứt, yến mạch, lúa mạch, kiều mạch…là nguồn carbohydrat lành mạnh và tốt cho người bệnh viêm gan C. Chúng có chứa nhiều vitamin B và khoáng chất, cũng như kẽm và chất xơ.
Cà phê
Cà phê chứa nhiều chất chống oxy hóa và kháng viêm, đặc biệt là các hợp chất polyphenol giúp bảo vệ gan khỏi những tổn thương và sự thoái hóa tế bào gan. Một lượng nhỏ caffein từ việc uống cà phê đã được chứng minh là có khả năng giúp bảo vệ chống lại quá trình xơ hóa gan tiến triển ở người bệnh viêm gan C.
Trà xanh
Các thành phần trong trà xanh đã được nghiên cứu và chứng minh về những lợi ích tiềm năng của chúng đối với bệnh viêm gan C mãn tính, chẳng hạn như phenolic catechin. Một trong những hợp chất có trong trà xanh là EGCG, có tác dụng tuyệt vời trong bảo vệ gan, chống oxy hóa, bảo vệ cơ thể chống lại bệnh ung thư, tim mạch, đái tháo đường một cách hiệu quả.
Người bệnh viêm gan C nên kiêng gì?
Thực phẩm chứa nhiều sắt
Gan đóng vai trò quan trọng trong việc chuyển hóa và đào thải sắt. Những người bị viêm gan C mãn tính thường gặp khó khăn trong việc đào thải sắt. Điều này có thể dẫn đến tình trạng quá tải sắt trong gan, máu và các cơ quan khác. Sự quá tải này có thể làm tăng tổn thương mô trong gan.
Vì thế những người bị viêm gan C mãn tính nên giảm lượng thực phẩm giàu chất sắt trong chế độ ăn uống của mình. Chúng bao gồm thịt đỏ, gan, hàu, đậu lăng, mơ… Tuy nhiên, sắt là một phần thiết yếu trong cơ thể, người bệnh cũng không nên cắt bỏ hoàn toàn các thực phẩm chứa sắt khỏi khẩu phần ăn.
Điều quan trọng là tránh uống bổ sung sắt, trừ khi được bác sĩ khuyên. Viên uống bổ sung sắt có thể làm tổn thương gan nặng hơn vì cơ thể không có cách nào loại bỏ lượng sắt dư thừa, làm tích tụ sắt trong các cơ quan và mô, bao gồm cả gan. Các viên vitamin tổng hợp cũng thường có chứa sắt, vì vậy hãy kiểm tra kỹ nhãn và thành phần trước khi sử dụng.
Thức ăn chứa nhiều chất béo
Chất béo có thể gây ra các bất thường như tích tụ mỡ trong gan, viêm gan nhiễm mỡ hoặc xơ gan nhiễm mỡ.
Thay thế chất béo bão hòa bằng chất béo không bão hòa giúp làm giảm mức cholesterol máu, giảm lượng chất béo có hại trong gan, vì thế có thể cải thiện sức khỏe của người bệnh viêm gan C.
Chất béo không bão hòa chẳng hạn như chất béo trong quả hạch, quả bơ, dầu ô liu và dầu cá.
Chất béo bão hòa nên hạn chế chẳng hạn như chất béo có trong thịt đỏ (thịt bò, thịt heo, thịt cừu,…), sữa và các sản phẩm từ sữa béo, thức ăn nhanh, thực phẩm chiên rán…
Thực phẩm mặn
Việc cắt bỏ các món ăn có nhiều muối là đặc biệt quan trọng. Thức ăn mặn có thể dẫn đến sự tăng giữ nước trong cơ thể, do đó làm tăng huyết áp. Bên cạnh đó, ăn nhiều đồ ăn mặn còn có thể làm tăng tình trạng tích nước và phù nề, gây nguy hiểm cho những người bị xơ gan.
Vì thế người bệnh viêm gan C nên giảm lượng muối khi nêm nếm thức ăn, tránh ăn các loại thực phẩm chế biến sẵn, đồ ăn đóng hộp… vì chúng thường chứa lượng muối khá cao.
Đồ ngọt
Ăn thức ăn và nước uống chứa nhiều đường có thể dẫn đến tăng cân, tăng lượng đường trong máu, lượng đường dư thừa buộc gan phải làm việc nhiều hơn để xử lý. Điều này làm tăng gánh nặng cho gan. Ngoài ra, không chỉ ăn nhiều chất béo là nguyên nhân gây gan nhiễm mỡ, lượng đường dư thừa từ thức ăn cũng sẽ được chuyển hóa thành chất béo tích tụ trong gan.
Vì vậy, bệnh nhân viêm gan C nên hạn chế ăn bánh ngọt, cắt giảm nước ngọt, nước uống có ga để bảo vệ sức khỏe cho gan.
Rượu
Khi bị viêm gan C, chức năng gan đã bị suy yếu. Vì vậy, uống rượu ngay cả với một lượng nhỏ có thể làm tăng trầm trọng thêm tình trạng viêm gan.
Rượu có thể gây viêm và xơ hóa, làm phát triển xơ gan. Một khi gan đã bị xơ thì không thể phục hồi và chữa khỏi hoàn toàn. Rượu cũng có thể làm giảm tác dụng của các thuốc điều trị viêm gan C hoặc làm trầm trọng thêm các tác dụng phụ của các thuốc này. Do đó, người bệnh viêm gan C cần phải tránh xa rượu bia, đồ uống có cồn và các chất kích thích để bảo tồn sức khỏe của gan.
Kết luận
Viêm gan C là một bệnh lý mãn tính do virus HCV gây ra. Bên cạnh việc điều trị bằng thuốc, chế độ ăn uống đóng vai trò quan trọng trong cải thiện và ngăn những tổn thương có thể xảy ra ở gan. Người bệnh viêm gan C cần lựa chọn và xây dựng cho mình một khẩu phần ăn khoa học, đủ dinh dưỡng, đồng thời tránh những thực phẩm và thức uống có thể gây hại cho gan.
