Tăng men gan có nguy hiểm như bạn nghĩ

Men gan là chất xúc tác giúp cho chuyển hóa sinh học trong cơ thể được diễn ra hài hòa, giúp thức ăn chuyển hóa thành các chất dinh dưỡng nuôi cơ thể. Tăng men gan là chỉ dấu rõ ràng cho thấy tế bào gan của bạn bị tổn thương, gợi ý dấu hiệu của những bệnh lý nguy hiểm như viêm gan cấp và mạn tính đang tiến triển, xơ gan, ung thư gan, tắc đường gan – mật… Mặc dù vậy, việc nhận biết sớm men gan cao và hiểu rõ nguồn gốc dẫn đến men gan cao sẽ giúp bạn có thể phòng tránh và điều trị hiệu quả những bệnh lý nguy hiểm về gan.

1. Men gan cao là gì?

1.1. Các chỉ số phản ánh men gan cao

Men gan cao là bệnh lý khá phổ biến hiện nay và đang có xu hướng tăng nhanh khi xã hội ngày càng phát triển. Một cách nôm na, chúng ta có thể hiểu men gan tăng cao là chỉ dấu cho thấy biểu hiệu gan không khỏe. Tuy nhiên, bài viết này sẽ giúp bạn đọc có cách nhìn rõ ràng hơn về các chỉ số men gan và hiểu rõ thế nào là men gan cao. Men gan bao gồm 4 loại là Alanine transaminase (ALT), Aspartate transamine (AST),  Phosphatasee kiềm (ALP) và Gamma – glutamyl transpeptidase (GGT). Trong đó, hai loại men gan ALT và AST nằm trong tế bào gan còn ALP có trong các màng tế bào gam trong khi GGT lại có trong thành tế bào của ống mật.

Như vậy, chỉ khi gan bị viêm hay tổn thương, ALT và AST có trong tế bào gan mới bị rò rỉ vào máu khiến chỉ số men gan tăng cao. Do vậy, men gan cao là một chỉ dấu của tình trạng viêm hoặc tổn thương tế bào gan. Chính tế bào gan bị viêm hoặc bị tổn thương làm cho men alanine transaminase (ALT) và aspartate transaminase (AST) bị rò rỉ vào máu, nồng độ của chúng sẽ tăng nhanh trong máu.

1.2. Men gan cao phản ánh điều gì?

Hoạt động của các cơ quan và tổ chức trong cơ thể bị chi phối bởi hai hệ thống cơ bản là hệ thần kinh và thể dịch. Máu từ tim đi nuôi cơ thể chứa nhiều chất khác nhau, trong đó có các chất dinh dưỡng, các nguyên tố vi lượng và khí oxy. Hệ tiêu hóa giữ vai trò chính trong quá trình tiêu hóa và hấp thu các chất dinh dưỡng, các yếu tố vi lượng từ thức ăn. Quá trình hấp thu sẽ diễn ra chủ yếu ở ruột non. Các chất sau khi được hấp thu ở ruột, sẽ về gan theo hệ thống tĩnh mạch cửa. Gan là cơ quan cấu tạo đặc lớn nhất trong cơ thể và đảm nhận nhiều vai trò khác nhau.

Các chất dinh dưỡng sau khi được hấp thu đưa về gan sẽ trải qua quá trình tinh lọc rồi chuyển hóa thành các chất dinh dưỡng phù hợp với cơ thể. Trong khi đó, gan cũng khử bỏ các chất độc có hại giúp đào thải ra khỏi cơ thể. Trong quá trình hấp thu và đào thải có nhiều yếu tố có thể gây tổn thương cho gan. Mặc dù vậy, gan có khả năng bù trừ về chức năng khá tốt. Tình trạng men gan tăng cao cũng có thể cho thấy gan đã mất khả năng bù trừ về chức năng do nguyên nhân viêm gan, xơ gan,…

1.3. Phân biệt men gan cao dựa trên các chỉ số xét nghiệm sinh hóa

Chỉ số xét nghiệm của gan cũng có rất nhiều loại với các đơn vị tính khác nhau. Trong thực tế lâm sàng hiện nay, xét nghiệm gan thường quy bao gồm ba nhóm lớn: Nhóm xét nghiệm về chức năng sinh tổng hợp của gan (protein, albumin, prothrombin, alpha feto-protein, ceruloplasmin, pro-collagen III peptide…); nhóm xét nghiệm chức năng khử độc và vận chuyển ion (Bilirubin máu, bilirubin niệu, uro-bilirubinogen niệu…); và nhóm xét nghiệm đánh giá tổn thương nhu mô gan như viêm, hoại tử (ALT, AST, phosphatase kiềm, γ-GT (gamma-GT)…).

Trong cách hiểu thông thường, xét nghiệm gan là xét nghiệm đánh giá tổn thương viêm hoặc hủy hoại nhu mô gan. Nói cách khác, men gan cao là dấu hiệu cho thấy gan bị tổn thương, viêm hoặc hoại tử. Men gan cao cho thấy tế bào gan đang bị phá hủy hàng loạt bởi một tác nhân nào đó. Mức độ tổn thương gan tỷ lệ thuận với men gan. Men gan cao thường gặp ở người bị viêm gan hoặc các bệnh lý khác của bệnh gan, người nghiện rượu, bia.

Trong một số trường hợp, dùng một số thuốc cũng có thể làm tăng men gan. Men gan cao được phân loại thành 3 mức độ:

– Mức độ 1 (nhẹ): Chỉ số men gan (AST, ALT) tăng cao dưới 5 lần so với mức bình thường.

– Mức độ 2 (trung bình): Chỉ số men gan (AST, ALT) tăng cao từ 5 đến 10 lần so với mức bình thường.

– Mức độ 3 (nặng): Chỉ số men gan (AST, ALT) tăng cao trên 10 lần so với mức bình thường.

2. Nguyên nhân men gan cao

2.1. Tăng men gan do rượu bia

Có nhiều nguyên nhân khác nhau dẫn đến tình trạng men gan cao như viêm gan, tăng men gan do rượu, virus viêm gan, bệnh sốt rét, bệnh lý đường mật… Trong đó bia rượu có thể xem là nguyên nhân chính gây ra tình trạng men gan cao. Gan là cơ quan chính giúp thải độc của cơ thể. Đa số các chất độc khi vào cơ thể đều được gan xử lý và loại bỏ các thành phần gây độc. Gan là cơ quan chính chuyển hóa ethanol, thành phần chính trong bia rượu. Do đó, men gan tăng cao có thể là chỉ dấu tổn thương cơ quan đích do rượu.

Các chỉ số xét nghiệm sinh hóa đặc trưng bao gồm GGT tăng rất cao và tỉ số AST/ALT tăng trên 2 lần trong đó chỉ số AST thấp hơn 8 lần đồng thời chỉ số ALT nhỏ hơn 5 giới hạn bình thường trên. Lượng men gan tăng cao cao ở người uống bia rượu phụ thuộc hàm lượng và thành phần của từng loại rượu, bia. Bình thường, khi lượng men gan AST tăng cao 2 – 10 lần trong khi đó lượng ALT tăng ít hơn thì phần nhiều khả năng tăng men gan do rượu.

Trong trường hợp men gan đã tăng cao mà tiếp tục lạm dụng bia rượu nhiều thì rất nguy hiểm vì hàm lượng acetaldehyde sinh ra từ rượu bia sẽ phá hủy tế bào gan rất mạnh. Tế bào gan bị hủy hoại hàng loạt dẫn đến tình trạng viêm gan cấp, hôn mê do gan và có nguy cơ ảnh hưởng rất nguy hiểm đến tính mạng. Mặc khác, tăng men gan mà không được điều trị kịp thời sẽ dẫn đến tình trạng viêm gan mạn tính, nặng hơn là tình trạng xơ gan hay thậm chí dẫn đến ung thư gan. 

2.2. Tăng men gan do thuốc

Nhiều bệnh lý và tình trạng khác nhau cũng dẫn đến việc men gan tăng cao. Để xác định chính xác nguyên nhân, bệnh nhân cần khai rõ với bác sĩ tiền sử bệnh và các thuốc đang dùng. Bác sĩ cần xác định thêm các dấu hiệu và triệu chứng lâm sàng, đồng thời chỉ định xét nghiệm cận lâm sàng hoặc tiến hành thêm một số kĩ thuật chuyên biệt nếu cần thiết. Một số loại thuốc giảm đau không kê đơn, đặc biệt là thuốc chứa hoạt chất paracetamol hay acetaminophen như Tylenol, Panadol,… mặc dù ở liều thấp không gây hại cho gan nhưng có thể làm men gan có xu hướng tăng nhẹ.

Các thuốc kiểm soát cholesterol nhóm statin như rosuvasstatin, atorvastatin,… cũng có thể dẫn đến tình trạng men gan tăng cao. Trong những trường hợp này, bệnh nhân cần phải đi khám bác sĩ để có hướng giải quyết phù hợp nhất, tuyệt đối không được tự ý ngưng sử dụng thuốc khi chưa có sự cho phép của bác sĩ.

2.3. Tăng men gan do các bệnh lý khác

Một số bệnh lý khác như suy tim, viêm gan siêu vi, bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu cũng có thể làm tăng men gan. Tình trạng sinh lý đặc biệt như thừa cân, béo phì cũng ảnh hưởng để chỉ số men gan với xu hướng cao hơn người bình thường.

3. Dấu hiệu men gan cao

Không giống như từng bệnh lý về gan chuyên biệt, người bị men gan cao thường biểu hiện những triệu chứng không quá rõ ràng, đặc biệt là ở giai đoạn đầu khi bệnh nhân mới tăng men gan nhẹ. Dù không thật sự phổ biến với các dấu hiệu nhận biết khá “mờ nhạt” nhưng một số triệu chứng không đặc hiệu có thể xảy ra ở một số bệnh nhân bị tăng men gan. Khi tế bào Kupffer nằm trong xoang gan bị kích thích quá mức bởi các tác nhân gây hại như vi sinh vật hay các yếu tố độc hại có nguồn gốc từ bia rượu, thực phẩm,… sẽ làm cho tế bào gan bị tổn thương và dẫn đến suy giảm chức năng chuyển hóa. Sự suy giảm về chức năng chuyển hóa có thể dẫn đến một số triệu chứng mà người bệnh có thể sớm phát hiện giúp có biện pháp xử lý kịp thời. Các biểu hiện cơ bản ở bệnh nhân men gan tăng cao bao gồm:

3.1. Dị ứng, ngứa

Gan là nơi thực hiện quá trình thanh lọc và giải độc cho cơ thể. Do đó, khi chức năng giải độc bị suy giảm sẽ khiến độc tố bị tích tụ khắp nơi trên cơ thể. Mức độ tích tụ độc tố phụ thuộc tình trạng tăng men gan nặng hay nhẹ, thông thường tình trạng tích tự trên da sẽ gây ngứa toàn thân, mụn nhọt hay nổi mề đay. Tình trạng này phổ biến với nhiều nguyên nhân khác nhau nên bệnh nhân thường bỏ qua những biểu hiện ban đầu khi men gan bắt đầu có dấu hiệu tăng cao.

3.2. Rối loạn tiêu hóa

Như đã nói, gan là nơi chuyển hóa chất dinh dưỡng từ thức ăn. Do đó, cũng như các bệnh lý đường tiêu hóa khác, tình trạng gan bất ổn cũng có thể gây ra những rối loạn tiêu hóa thông thường bao gồm nôn, buồn nôn, khó chịu khi ăn, không ngon. Đầy hơi là triệu chứng tiêu biểu nhất khi bệnh nhân bị rối loạn tiêu hóa. Trong trường hợp men gan tăng quá cao, người bệnh có thể có cảm giác bụng căng cứng như vừa ăn no, trướng bụng và khó chịu. Về lâu dài, tình trạng rối loạn tiêu hóa có thể ảnh hưởng để sức khỏe thể chất và tinh thần cho bệnh nhân khi bệnh nhân luôn trong trạng thái mệt mỏi vì thiếu năng lượng, suy nhược cơ thể và không còn sức sống.

3.3. Vàng da và vàng mắt

Dấu hiệu này thường gặp ở hầu hết những người có bệnh lý về gan. Khi các tế bào gan chết đi, sắc tố mật bilirubin sẽ bài xuất vào huyết tương và gây ra hiện tượng vàng da. Lúc bệnh khởi phát, da ở phần niêm mạc mắt chuyển sang vàng, tiếp theo cơ thể sẽ xuất hiện nhiều chỗ bị vàng, cuối cùng toàn thân khắp cơ thể chuyển sang màu vàng. Nếu màu vàng càng sậm thì chứng tỏ khả năng bệnh đang càng xấu. Đây là triệu chứng rất đặc trưng ở những bệnh nhân có men gan cao. Tuy nhiên, khi người bệnh có thể nhận biết sự thay đổi về màu sắc da thì tình trạng bệnh đã nghiêm trọng và người bệnh đến ngay các cơ sở y tế, các bệnh viện để thăm khám và để có biện pháp điều trị kịp thời.

3.4. Biểu hiện bất thường khác trên cơ thể

Bên cạnh sắc tố da, màu sắc của nước tiểu và phân cũng phản ánh tình trạng sinh lý của gan. Trong trường hợp phân có màu nhạt hoặc nước tiểu sẫm màu, men gan của bệnh nhân có thể do tắc mật. Tắc mật làm cho lượng lớn bilirubin không vào đường tiêu hoá mà thải qua đường bài tiết nên gây nên tình trạng phân bạc màu hay nước tiểu có màu sẫm. Một số biểu hiện bất thường khác trên cơ thể như phù thũng cũng là triệu chứng điển hình ở bệnh nhân tăng men gan. Chất thải không được chuyển hóa bởi gan để bài tiết có thể tích tụ lại gây phù thũng mắt cá chân, bàn chân. Cuối cùng, một dấu hiện không thể bỏ qua khác là đau hạ sườn phải, bệnh nhân tăng men gan có thể cảm nhận những cơn đau âm ỉ tại vùng bụng hạ sườn phải.

4. Ngưỡng men gan cao

Như đã nói, men gan nói chung bao gồm nhiều loại men chuyển hóa khác nhau, tùy từng bệnh lý khác nhau mà các chỉ số này sẽ có ngưỡng xác định khác nhau

4.1. Viêm gan

Viêm gan cấp do virus (bao gồm virus chủng A,B,C,D,E,…)  hoặc bất kỳ nguyên nhân nào cũng sẽ làm các chỉ số men gan tăng cao đột ngột. Trong đó, chỉ số AST (SGOT), ALT (SGPT), GGT tăng cao gấp 1 – 2 lần là được xem là mức độ nhẹ, từ 2 – 5 lần trở lên là mức độ trung bình và tăng trên 5 lần là tình trạng tăng men gan nặng. Nhiều trường hợp viêm gan cấp tính/viêm gan tối cấp hoặc ung thư gan, lượng men gan có thể tăng nhanh một cách đột ngột lên đến 5.000UI/L.

4.2. Bia rượu

Gan bị tổn thương bởi rượu có thể làm hàm lượng men gan trong máu tăng cao với chỉ số AST thường tăng từ 2 đến 10 lần trong khi chỉ số ALT trong trường hợp này tăng ít.

4.3. Thuốc

Một số thuốc có thể làm cảm ứng men gan và dẫn đến tình trạng men gan tăng cao. Tác dụng phụ của thuốc có thể làm ảnh hưởng đến quá trình chuyển hóa qua gan hoặc thậm chí có thể gây ngộ độc tế bào gan dẫn đến tình trạng viêm gan cấp tính do thuốc. Trong trường hợp này, các chỉ số xét nghiệm sinh hóa gan như AST (SGOT), ALT (SGPT), GGT có thể tăng cao lên đến 3.000UI/L.

4.4. Suy gan cấp hay sốc gan

Các chỉ số xét nghiệm sinh hóa gan tăng cao lên đến mức 5000 UI/L.

4.5. Trong vàng da tắc mật

Các chỉ số xét nghiệm sinh hóa AST (SGOT), ALT (SGPT), GGT cũng tăng nhưng thường dưới mức 500 UI/L.

4.6. Xét nghiệm men gan

Tình trạng viêm gan, xuất hiện u bướu ở gan hoặc ống dẫn mật, tình trạng xơ gan… sẽ làm chỉ số GGT tăng cao. Tình trạng suy tim cũng làm tăng chỉ số GGT.

5. Men gan cao có nguy hiểm không

Men gan tăng cao là cảnh báo cho thấy cơ thể đang có bất ổn như viêm gan cấp hoặc mạn tính đang trong giai đoạn hoạt động, tắc nghẽn đường mật hay tình trạng viêm tụy… Nếu không kịp thời kiểm soát men gan, nồng độ men quá cao ảnh hưởng tiêu cực và làm tình trạng bệnh trở nên nghiêm trọng hơn, người bệnh có nguy cơ tiến triển những bệnh lý nguy hiểm về gan, thậm chí dẫn đến tử vong. Mặc dù vậy, việc phát hiện kịp thời tình trạng viêm gan cùng những biện pháp can thiệp đúng đắn không chỉ giúp kiểm soát men gan tốt mà còn phòng ngừa các bệnh lý về gan đang có nguy cơ tiến triển.

6. Phòng ngừa và điều trị men gan cao

6.1 Xét nghiệm chẩn đoán sớm tăng men gan

Trong trường hợp men gan AST, ALT và GGT trong máu gia tăng bất thường, đặc biệt là khi các chỉ số AST, ALT  tăng gấp đôi so với mức bình thường (trên 40UI/L), bệnh nhân cần đi gặp bác sĩ sớm để xác định nguyên nhân, đồng thời tuân theo hướng dẫn hỗ trợ cải thiện. Trong trường hợp nghi ngờ viêm gan, đặc biệt là nguy cơ nhiễm virus viêm gan B và C thì cần tiến hành thêm các xét nghiệm chuyên biệt viêm gan. Ngoài xét nghiệm HBsAg, khi có dương tính cần làm thêm các xét nghiệm khác bao gồm HBeAg, HBsAb, antiHBeAg…

6.2. Vai trò chế độ dinh dưỡng trong điều trị tăng men gan

Nếu nguyên dân dẫn đến tăng men gan là do viêm tắc đường mật thì cần can thiệp điều trị tiệt căn nguyên nhân này. Với tình trạng viêm gan do rượu, bệnh nhân cần phải kiêng rượu bia cũng như các thức uống có cồn khác. Bệnh nhân cần đi khám sức khỏe định kỳ để các chuyên gia theo dõi và đánh giá tiến triển bệnh. Không ăn các thức ăn chứa nhiều cholesterol như mỡ động vật, thức ăn chiên xào có nhiều dầu. Bệnh nhân cũng nên vận động một cách nhẹ nhàng và tuyệt đối không tự tự ý mua các loại cây cỏ, bài thuốc Nam hay thuốc Ðông y theo lời truyền miệng mà không có căn cứ khoa học vì sẽ dẫn đến nhiều hậu quả tai hại còn làm trầm trọng thêm tình trạng viêm gan và không thể cứu chữa.

6.3. Bổ sung thực phẩm chức năng khoa học

Chế độ dinh dưỡng hợp lý mỗi ngày là giải pháp rất hiệu quả không chỉ giúp hạn chế tình trạng men gan cao mà còn giúp phòng ngừa những bệnh lý nghiêm trọng về gan. Các bác sĩ thường khuyên bệnh nhân bổ sung các thực phẩm chức năng giúp bảo vệ gan trong quá trình điều trị bằng thuốc và duy trì lâu dài để cải thiện tình trạng bệnh lý về gan.

Viên uống bảo vệ gan GoldLiver

Viên uống bảo vệ gan Goldliver là với các thành phần là dẫn xuất từ thiên nhiên bao gồm silybin, glycoalkaloid và nano curcumin không những giúp hỗ trợ cải thiện tình trạng tăng men gan mà còn giúp người dùng kiểm soát tình trạng tăng men gan, hỗ trợ bảo vệ gan tránh các thành phần ngoại nhiễm khác bao gồm cả virus viêm gan và các bệnh lý nghiêm trọng về gan khác. Trong giai đoạn đầu tăng men gan, mục tiêu chính là kiểm soát chỉ số men gan với phương châm “phòng bệnh hơn chữa bệnh”,  việc sử dụng viên uống Goldlive còn giúp ngăn ngừa biến chứng nặng nề như xơ gan hay ung thư gan. Những người hay uống nhiều rượu bia, người muốn cải thiện chức năng gan và tăng sức đề kháng cho cơ thể đều có thể sử dụng viên uống bảo vệ gan GoldLiverhoàn toàn an tâm vì những thành phần chiết xuất hoàn toàn từ thiên nhiên bao gồm:

– Silybin từ chiết xuất kế sữa, vốn là hoạt chất mạnh nhất trong nhóm Silymarin có tác dụng bảo vệ tế bào gan, hạ men gan. Công nghệ bào chế tiên tiến tạo màng bao phytosome bảo vệ hoạt chất silybin trong viên uống GOLDLIVE còn giúp tăng độ hấp thu 10 lần so với dạng thông thường.

– Glycoalkaloid được chiết xuất từ cao Cà Gai Leo có khả năng kháng khuẩn, diệt virus, ngăn ngừa xơ gan tiến triển theo nghiên cứu được thực hiện tại Viện Dược liệu Trung ương. Glycoalkaloid là dẫn xuất alkaloid, một nhóm hoạt chất trong dược liệu được chứng minh có nhiều tác dụng bảo vệ tốt cho nhiều cơ quan khác nhau trong cơ thể.

– Novasol curcumin với thành phần chính là nano curcumin được sản xuất bằng công nghệ Novasol từ Aquanova ở Đức, một công nghệ tiên tiến giúp tăng sinh khả dụng của curcumin lên 185 lần so với curcumin dạng tự nhiên và do đó có khả năng chống viêm mạnh và giúp giải độc tế bào gan.

Kết luận

Sử dụng sản phẩm Goldliver mỗi ngày 3 viên sau các bữa ăn giúp hạ men gan hiệu quả trong vòng 1 – 2 tuần sử dụng. Với các thành phần chiết xuất từ thiên nhiên, phù hợp cho người cần sử dụng sản phẩm bảo vệ gan trong thời gian lâu dài. GoldLiver là thực phẩm chức năng giúp bảo vệ sức khỏe. Sản phẩm này không phải là thuốc, không có tác dụng nhằm thay thế thuốc chữa bệnh.